وقتی کار از دفتر بیرون می‌ریزد؛ قصه‌ی خستگی نسل متصل.

روزی نه‌چندان دور، وقتی کارمند از دفتر بیرون می‌رفت، روز کاری تمام می‌شد. تلفن‌های کاری پشت در می‌ماندند، ایمیل‌ها تا فردا صبح منتظر می‌ماندند و «وقت آزاد» معنایی واقعی داشت. اما امروز، برای بسیاری از ما، خروج از دفتر به معنای خروج از کار نیست. نوتیفیکیشن‌ها، گروه‌های کاری، ایمیل‌های فوری و چت‌های شبانه، دیوار میان کار و زندگی را فرو ریخته‌اند.

اصطلاحی که روان‌شناسان سازمانی برای این وضعیت به کار می‌برند، Always-On Culture است؛ فرهنگی که در آن، «در دسترس بودن دائمی» به نشانه‌ی تعهد و حرفه‌ای بودن تبدیل شده است. کارمندِ همیشه آنلاین، کسی است که هر لحظه آماده‌ی پاسخ است؛ بی‌وقفه، بدون مرز و بی‌پناه.

تحقیقات Gallup نشان می‌دهد بیش از ۷۶٪ کارکنانی که «اغلب پس از ساعات کاری پاسخ‌گو هستند» درجاتی از خستگی مزمن (Burnout) را تجربه می‌کنند. گزارش LinkedIn Work Trends نیز تأکید می‌کند که این حالت در شرکت‌های دیجیتال و استارتاپ‌ها به شدت رایج است؛ جایی که پیام «هر وقت خواستی بنویس» در عمل یعنی «هیچ وقت آزاد نیستی».

در نگاه اول، این فرهنگ شاید نشانه‌ی کار تیمی پویا به نظر برسد. اما در واقع، اتصال دائمی باعث فرسودگی ذهنی، کاهش تمرکز و افت خلاقیت می‌شود. مغز انسان برای بازسازی نیاز به گسست دارد؛ همان فاصله‌هایی که در سکوت یا بیکاری شکل می‌گیرند. وقتی هیچ لحظه‌ای از خاموشی وجود ندارد، ذهن دیگر فرصتی برای تجمیع و تحلیل تجربه‌ها ندارد.

از سوی دیگر، شرکت‌ها نیز با نیت خوب اما نتیجه‌ی بد، این وضعیت را تشدید می‌کنند. ایمیل‌های شبانه‌ی مدیران، پاسخ‌گویی سریع به عنوان شاخص بهره‌وری، و الگویی که «کارِ زیاد» را با «ارزش زیاد» اشتباه می‌گیرد، مرزهای روانی را نابود کرده است. در چنین محیطی، خاموش کردن اعلان‌ها به اندازه‌ی استعفا از شغل، گناه‌کارانه تلقی می‌شود.

رهبران سازمانی می‌توانند این چرخه را بشکنند؛ نه با شعار، بلکه با رفتار. وقتی مدیر در ساعت ۱۰ شب پیام می‌فرستد، عملاً فرهنگ ۲۴ ساعته را نهادینه می‌کند. اما وقتی صراحتاً اعلام می‌کند که «پاسخ فوری بعد از ساعت کاری لازم نیست»، مرزها بازسازی می‌شوند. شرکت‌هایی که سیاست «Digital Sunset» (خاموشی دیجیتال بعد از ساعت کاری) را اجرا کرده‌اند، نه‌تنها سطح فرسودگی، بلکه میزان خلاقیت و رضایت شغلی کارکنان را نیز بهبود داده‌اند.

در واقع، چالش اصلی دیگر زمان نیست؛ مرز است.
اگر مرز میان کار و زندگی پاک شود، نه کار معنا می‌یابد نه زندگی.
آرامش، پیش‌شرط بازدهی است، نه نتیجه‌ی آن.

در جهانی که اتصال بی‌وقفه فضیلت تلقی می‌شود، شاید جسورترین تصمیم حرفه‌ای این باشد که گاهی آفلاین بمانیم.

منابع:

1. Harvard Business Review – The “Always On” Culture Is Destroying Work-Life Balance
2. MIT Sloan Management Review – Rethinking Work-Life Boundaries in a Digital Age
3. Gallup – Employee Burnout: Causes and Cures
4. Forbes – The Real Cost of Always Being Connected
5. LinkedIn Work Trends – The Great Disconnection: How Employees Are Reclaiming Time